Tıbbi Müdahalelerde Aydınlatılmış Onam

Bir hastaya uygulanacak tıbbi müdahalenin hukuka uygun hâle gelebilmesi için hastanın aydınlatılmış onamı gerekir. Çünkü hastanın kendi kaderini tayin etmek hakkı vardır. Bu sebeple “kim iyileştiriyor ise o haklıdır.” görüşü eskide kalmıştır.

Aydınlatılmış Onam Nedir?

Aydınlatılmış onam; hastaya tıbbi müdahale süreci ve sonrası hakkında bilgi verilmesi ve bu bilginin anlaşılması üzerine hastadan alınan rızadır.

Aydınlatılmış onamdan kasıt hastaya bilgi aktarmak değildir. Aydınlatılmış onam, hastaya aktarılan bilgiyi anlaşılır kılma, hastanın zihninde oluşan soruları yanıtlama ve gerekiyor ise hastaya başkalarına danışmak fırsatı tanımadır. Örneğin, hastaya hastalığın teşhisi, tedavisi, olası komplikasyonları hususunda detaylı açıklama yapılması ve bu açıklamaların da hasta tarafından anlaşılmasının sağlanması gerekir.

Hastanın Yapılacak Bilgilendirmenin Kapması Nedir?

Hasta Hakları Yönetmeliği m.15 hükmüne göre, hastaya;

• Hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği

• Tıbbi müdahalenin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi

• Diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri

• Muhtemel komplikasyonları

• Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskleri

• Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri

• Sağlığı için kritik olan yaşam tarzı önerileri

• Gerektiğinde aynı konuda tıbbi yardıma nasıl ulaşabileceği hakkında bilgi verilir.

Hastaya Bilgi Verme Usulü Nedir?

Hasta Hakları Yönetmeliği m.18 hükmüne göre; kural olarak hastanın kendisinin bilgilendirilmesi gerekir. Hasta, tıbbi müdahaleyi gerçekleştirecek sağlık meslek mensubu tarafından tıbbi müdahale konusunda sözlü olarak bilgilendirilir.

Hastaya bilgi, tıbbi terimler kullanılmaksızın, mümkün olduğunca sade şekilde, tereddüt ve şüpheye yer verilmeden, hastanın sosyal ve kültürel düzeyine uygun olarak anlayabileceği şekilde verilir. Hatta gerekmesi hâlinde tercümandan dahi yararlanılabilir.

Hastadan Alınan Aydınlatılmış Onam Formu Tek Başına Yeterli Midir?

Hastanın aydınlatılması ile amaçlanan, hastanın neye onam verdiği bilmesini sağlamaktadır. Yani, hastaya uygulanacak tıbbi müdahale ile ilgili hastadan rıza almak tek başına yeterli değildir ve fakat hastanın aydınlatılmış rızasının alınması gerekir. Buradan çıkan sonuç da aydınlatılmış onamın, hastanın kendisine yapılacak işlemleri onayladığını bildiren bir metne imza atmasından farklı olduğudur.

Aydınlatma Yükümlülüğünü Uygun Hareket Edilip Edilmediğini Kim İspat Edecek?

Aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilip getirilmediğini ispat yükü hekime aittir. Hekimin hastadan aldığı aydınlatma/bilgilendirme formu da hastanın aydınlatıldığını göstermek açısından tek başına ispata elverişli değildir. Gerçekten Asliye Hukuk Mahkemesi 13. HD. 2017/8664 E. ve 2019/6410 K. sayılı ilamında, hastadan izin formu alınmış, hasta olası risk ve komplikasyonlara ilişkin bilgilendirilerek rızası alınmış olmasına rağmen önerilen tedavinin başarı şansı ve süresi, müdahalenin tıbbi sonuçları hakkında hastaya sözlü olarak yeterince bilgi verilip verilmediğinin belirsiz olmasından kaynaklı olarak hekimin aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmediğine karar vermiştir.

Mezkûr Durumlar İle Karşılaşırsam Ne yapmalıyım?

Mezkûr durumlarda, uğradığınız zararların tazmini ve cezai takibatın sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için bize ulaşabilirsiniz. 11.01.2023

AYDIN AVUKATLIK BÜROSU KURUCUSU

Av. Ünal AYDIN